Over blote rozen, een zwangere Helleborus en nieuwe huurders in de stokroos
Als mijn rozen bij de geringste aanraking hun inmiddels donkerrood gekleurde blaadjes royaal laten vallen en ze nu volkomen in hun blootje staan, wordt het me pijnlijk duidelijk, dat ik op geen bloei meer hoef te rekenen. En dat is even wennen.
(Helleborus (links), dichte stokroos (midden) en halfdichte stokroos (rechts).
Iets verderop in de tuin staat een Helleborus Foetidus. Een vaste plant met prachtig diepingesneden bladeren vanwaar uit het centrum een gezwollen stengel verrijst. Daarin tekenen zich nu al de dikke bijna voelbare knoppen af die straks in januari/februari de tuin zullen sieren met flinke tuilen groene bloemen. Je zou bijna kunnen zeggen dat ze in verwachting is. Aanraken van de bloemen is uit den boze want ze geven een onaangename geur af. Niet voor niets is haar doordeweekse naam dan ook het Stinkend Nieskruid. Geheel ongevraagd is ze op een dag mijn tuin binnengewandeld en heeft ze zich met twee andere soortgenoten tussen de geraniums genesteld. Ik houd haar scherp in de gaten, want ze doet aan grensoverschrijdend gedrag. Haar vrijgevige gewoonte om royaal met zaden te strooien heeft mij doen besluiten om onmiddellijk na de bloei de stengels af te knippen, wil ik niet door nog meer familieleden begroet worden. Aan een enkele stokroos zie ik nog zaden, de rest is eind van de zomer al geknot tot op zo’n 80 centimeter en tot mijn blije verbazing zag ik dat nieuwe huurders hun intrek hadden genomen in de holle stengels. Bij sommige was de opening zelfs al afgesloten, terwijl bij andere de voordeur nog op een kier stond. Niet altijd laat ik die stengels staan. Soms snoei ik ze ook wel in wat kleinere stukken en leg die gewoon op de aarde. Dit jaar kwam er in de lente zelfs een hele familie Lieveheersbeestjes uitwandelen en ja – je mag het gek vinden of niet- m’n hart maakte toen wel even een sprongetje!
De onderwereld actief in je eigen tuin!
Eigenlijk zou ik nu de tuin winterklaar moeten maken, maar daar doe ik niet aan. Ik heb ik er een hele goede reden voor. De afgevallen blaadjes op de paden veeg ik op en gooi ze rechtstreeks in de perken, daarbovenop komt nog wat snoeiafval, gras (niet te veel) of stro. Door de grond te mulchen breng je heel veel waardevol organisch materiaal de tuin in. Daardoor kan hij niet uitdrogen en wordt tevens de groei van onkruid belemmerd omdat (zon) licht bijna geen toegang krijgt tot de grond. Om het geheel er toch nog een beetje esthetisch uit te laten zien en te zorgen dat de blaadjes niet kunnen verwaaien, komen er op die laag nog dennentakken, coniferensnoeisel en/of houtsnippers. Ik weet nl dat zo’n mulchlaag ook goed is voor het bodemleven: voor ienie- mini torretjes, voor kevertjes en aaltjes, springstaarten en mijten, duizendpoten, insecten en spinnen, pissebedden en andere pietepeutertjes, Dat zijn de macro-organismen, zo genoemd omdat wij ze kunnen waarnemen. Ze scharrelen onder en tussen de blaadjes op zoek naar een veilig winterverblijf en eenmaal gevonden, stel ik me zo voor dat ze dan heel gezellig met z’n allen dicht bij elkaar zitten, terwijl wind, regen en sneeuw door de tuin gieren. Maar ook bacteriën en schimmels maken deel uit van deze onderwereld. Dit zijn micro-organismen, waarvan in misschien 3 gram grond wel een miljard kunnen zitten. Met het blote oog niet zichtbaar dus. Springstaarten en mijten bijvoorbeeld voeden zich weer met schimmels en bacteriën. Het is eten of gegeten worden. Vooral hongerige roofmijten hebben andere bodemdieren met stip op 1 op hun menukaart gezet, maar schamen zich ook absoluut niet om ook aan eigen soortgenoten te beginnen. Elk van deze superkleine wezentjes heeft een taak in het gehele proces van het ecosysteem. Ze maken niet alleen voedingsstoffen aan voor de planten en voor zichzelf maar ruimen ook oude afgestorven plantenresten en dode diertjes op, scheiden voedingsstoffen uit, die planten weer goed kunnen gebruiken en gaan dapper schadelijke organismen te lijf. Omdat nu wel gebleken is hoeveel ontelbare bodemdiertjes er ondergronds actief zijn, moet je daarom ook zorgen voor een goede diversiteit van planten en hun bodembedekking. Maar dat mogen ook dode planten zijn, want ook alles wat geleefd heeft is voedsel voor andere organismen. Hoe meer diversiteit, hoe meer andere beestjes in je tuin. Zo krijg je vanzelf niet alleen een goed evenwicht, maar door al het gewoel van deze onderwereldfiguren ontstaan er ook gangetjes, waar het water makkelijk zijn weg kan vinden naar de wortels van de planten. En als we het nou toch over gangen hebben, dan wil ik zeker nog een hele belangrijke groep noemen die de absolute meesters zijn in het graven van meterslange gangenstelsels: de wormen, waarvan er vele soorten bestaan. Ik noem de drie belangrijkste. Er zijn er –de strooiselwormen- die aan de oppervlakte (de eerste 10 centimeter) leven en zich voeden met afgestorven organisch materiaal. Zij woelen de bovenste laag aarde om waardoor er geen vervilting of verdichting van de grond kan plaatsvinden.
Een ander soort wormen, de bodembewoners, leeft tot 40 centimeter ondergronds, voedt zich met afgebroken organisch materiaal vermengd met minerale grond. Zij bevorderen de beluchting en de activiteit van microben.
De laatste soort- de pendelaars- maakt diepe verticale gangen tot wel 3 meter. Daardoor stelt hij de grond in staat heel veel water te kunnen bergen en weg te voeren bij plensbuien. Belangrijke hulp dus bij overstromingen. Maar deze sterke Pendelaar kan meer, veel meer: hij trekt plantenresten metersdiep de grond in en op z’n terugweg neemt hij nog even en passant mineralen mee naar boven. Met deze handelingen woelt hij de grond om, brengt meteen meer zuurstof de grond in en maakt het voor bacteriën en planten mogelijk gemakkelijker voedingsstoffen op te nemen.
De power van karton
Behalve afgestorven of half verteerd organisch materiaal, worden de wormen in mijn composthoop ook heel blij van karton. Dat versnipper ik of scheur het in stukken van 20x20. Vervolgens leg ik dat om en om op de laag keukenafval. Heel vaak zag ik bundels wormen die zich heel knus op verschillende plaatsen in dat karton hadden genesteld. Niet dat ze er enthousiast aan begonnen te knabbelen, maar karton zuigt al het vocht op dat van groenten, appel- en perenschillen en ander groenmateriaal vrij komt. Daardoor raakt het doordrenkt en allerlei micro-organismen vinden dit een ideaal vijf-sterrenrestaurant omdat zij zich voeden met het afval en het vocht dat in het karton zit. En de wormen? Die zijn ook niet van eergisteren en weten maar al te goed waar de lekkere hapjes zo voor het oprapen liggen. Ze haasten zich om het (golf)karton met z’n ribbels en gleuven aan een grondig onderzoek te onderwerpen om zich vervolgens tegoed te doen aan al die malse micro-organismen. Golf- of ribbelkarton heeft nog een ander bijkomend voordeel: de geultjes en gleuven in het materiaal laten de lucht goed circuleren wat essentieel is voor het composteringsproces. Ik zorg er altijd wel voor dat ik onbedrukt karton (of papier) gebruik. Karton, dat uit houtvezels bestaat, is een fantastisch veilig materiaal dat ook in de groente/moestuin gebruikt kan worden om onkruid tegen te gaan. Gebruik dan wel grote stukken die elkaar minstens 30 centimeter overlappen. Zo geef je onkruid geen kans het daglicht te zien waardoor het afsterft. Voor dat karton overigens hoeven aanmerkelijk minder bomen omgelegd te worden omdat karton en papier hergebruikt worden. Ze gaan samen in een groot bad, waardoor de vezels los van elkaar komen. Dit wordt een dikke pulp van houtvezels. Ook worden ze ontdaan van alles wat er niet in thuishoort zoals plakband, drukinkt, nietjes, touw, paperclips en vuil.
Op dat karton kun je gewoon verteerde of halfverteerde plantenresten leggen die binnen een paar maanden volkomen zijn verteerd. Hiermee heb je niet alleen de grond van voedsel voorzien maar ook de bodemstructuur aanmerkelijk verbeterd. Ik doe dit al jaren zo en ik kan je met trots vertellen dat mijn tuinaarde vol zit met een alleraardigst volkje dat ervoor zorgt dat die bodem een prachtige structuur heeft. Maar dat vinden de merels in mijn tuin kennelijk ook, want die zijn altijd aanwezig om zich aan de wormen tegoed te doen.
Alles bij elkaar opgeteld, zijn al deze wormen, de stoere boys die de kar trekken, de krachtpatsers van heb-ik-jou-daar. Zij zorgen voor een gezonde, luchtige grond vol gezonde voedingsstoffen en mineralen voor de planten. Deze good guys vormen samen met al die biljoenen andere organismes in de aarde één groot geheel. Dat moet dus een belangrijke reden zijn om niet te spitten, want daarmee zou je echt hun bodemleven helemaal verstoren en eer dat dat helemaal hersteld is gaat er weer heel veel tijd overheen. We gaan aan het werk en weten nu dat er onder onze tuinlaarzen een onderwereld zit, waar we trots op kunnen zijn.
Veel leesplezier met deze Tuinsoep!
- Ontwerpt tuinen voor particuliere en zakelijke klanten
- Auteur en illustrator van het boek 'Applaus voor de Dahlia'
uitgegeven in samenwerking met de Hortus Botanicus in Leiden - Illustraties gemaakt voor de tijdschriften Groei & Bloei, Tuinieren en Seasons,
maar ook voor het TV-programma 'Per seconde wijzer' - Ontwerpt stoffen en behang
- Maakt beelden en poppen van papier-maché
- Last but not least ben ik ook een gepassioneerd tuinierster
Ben je nu al nieuwsgierig?
Bezoek mijn website www.colourandpencil.eu
Heb je een vraag of wil je met mij in contact komen?
Stuur een e-mail naar info@colourandpencil.eu en ik stuur je zo snel mogelijk een berichtje!
Lees ook mijn eerder geschreven tuinverhalen
- Herfstverkleuringen van populier tot esdoorn.
- Houttuynia cordata 'Chameleon'
- Haagplanten, waarvan ik wist dat hij hoog op de lijst van mijn hongerige merel staat.
- UITLEG; NPK formule meststoffen. Hoe wat en welke gebruiken voor de tuin?
- Over de haagwinde en de heermoes
- Dahlia Boek
- Over burnout van de grond en knabbelende kevertjes
- Betekenis plantennamen
- Zevenblad bestrijden of opeten?
- Van wegwerpplant tot rose hyacint
Inloggen is verplicht
Om een reactie te posten moet je ingelogd zijn
Log in