Weeuwenteelt. Niet echt vergeten groente, maar wel vergeten moestuin.

Door Lekker van Eigen Land

Weeuwenteelt. Wat is het, waar komt het vandaan, welke gewassen lenen zich ervoor?

Vragen die wel eens aan, bij Lekker van eigen land gesteld worden, omdat ik weeuwenteelt, wel eens heb vermeld. Dit is een vergeten teeltwijze met de mogelijkheid om je seizoen(en) langer te maken, voor wat betreft zaaien, zetten van gewassen en dus oogsten.

Wat is het.

Weeuwenteelt of overwinteringsteelt is een techniek, manier van werken, om de oogstbare periode te verlengen door in het najaar te zaaien, of het zetten van je pootgoed wat je dan kan laten overwinteren en zodoende al vrij vroeg in het voorjaar kunt oogsten. Dit is zowel mogelijk in de koude kas bak, “beschermde, beschutte” volle grond of in een schuur. Het verkorten van de periode waarin geen verse groente van het land beschikbaar isIn mijn herinnering deed mijn opa dat al met groente in de jaren 60 en mijn oom gebruikte dit naast zijn moestuin ook bij het voorzaaien van viooltjes. Zij hadden daarvoor een gemetselde koude bak met daarop éénruiters, “oude kozijnen”, die beschutting boden en warmte vasthielden. Werd het te warm dan luchtte je de kweekbakken door deze ruiten los te zetten

Wat zaai, teel je dan

Bietjes, bloemkool, knoflook, knolselderij, palmkool, savooienkool, sla, spitskool, tuinbonen, worden gemeld als zijnde dat deze gewassen gezet, gezaaid zouden kunnen worden in het najaar. Het is misschien even zoeken naar geschikte rassen, echter op sommige zakjes met zaad staat het ook nog wel eens achterop vermeld. “Ook geschikt voor weeuwenteelt”.Winterbloemkoolrassen zijn bijvoorbeeld de Clovis, Eva, Mayfair en de Walcheren Winter. Deze bloemkolen zaai je bij voorkeur eind juli tot half augustus. E en vocht-, voedsel-, humus-, kalkrijke bodem is voor deze plant van groot belang om goed te kunnen groeien in de herfst en de winter.Echte winterkolen zijn: boerenkool, palmkool en spruitjes die het beste smaken als de vorst er een keer overheen is geweest. Ook romanesco, broccoli en andere koolsoorten lenen zich uitstekend voor de winterteelt, weeuwenteelt.Broccoli voor de weeuwenteelt is vaak spruitbroccoli. Dit levert niet een dichte kool, maar meer losse scheuten, spruiten, vandaar de naam. Ze smaakt echter net zo lekker en is net zo gezond als de meer bekende neef de standaard broccoli. Je zaait ze gewoon buiten op een regeltje half mei tot half juli. Uitpoten doe je vanaf juli t/m september en dan kan je ze in principe oogsten in maart - aprilWintertuinbonen zaai je daarentegen pas in oktober, november. Je kan ze dan rond eind mei oogsten. Naast het voordeel van vroege oogst heb je waarschijnlijk minder last van luizen Rassen die hier geschikt voor zijn, zijn o.a. de Aguadulce. Vorig jaar had ik de gewone, die ik normaliter kweek eind oktober gezet en dat leverde hier toch nog 80% pootgoed op. Sommigen kwamen slecht op en een aantal verdwenen door te vochtige omstandigheden (zwarte stelen en dan afsterven). Volgende week kan ik de eerste maaltijd al oogsten.

Vrijersteelt.

Naast Weeuwenteelt heb je ook nog vrijsterteelt. Hier gaat het om teelt van voornamelijk koolgewassen, waarbij na nieuwjaarsdag word gezaaid en vroeg in het voorjaar wordt uitgeplant. Als het stevig heeft gevroren en de weeuwenteelt daar onder geleden heeft dan werd er de vrijersteelt toegepast om in het voorjaar toch nog wat verse groente te kunnen oogsten.

Herkomst.

Weeuw betekent onder andere weduwe. Een andere betekenis van weeuw was vroeger ook ‘plant’. Zodoende denkt men dat in een grijs verleden weduwen wat konden (bij)verdienen aan de vroege oogst, de weeuwenoogst. Deze oogst konden ze dan al vroeg in het voorjaar verkopen omdat er dan weinig vers aanbod was. Anderen zeggen dat het de rouwperiode de weeuwenperiode representeert, de winter in het leven van de vrouw wiens echtgenoot was overleden. Of wie weet een weduwe die planten kweekt (samenstelling van de twee betekenissen)Sinds de introductie van gestookte, verlichte kassen waar de omstandigheden zo worden nagebootst alsof het zaai-, kiemseizoen veel eerder begint is de weeuwenteelt en ook vrijersteelt uit zwang geraakt in de professionele teelt. Bij een aantal hobbykwekers daarentegen is het nog steeds een mooie kweekmethode om de lange winterperiode zonder verse groentes te verkorten. Wie weet zou het heden ten dage ook wel weer een bijdrage kunnen leveren aan energiebesparing en de effecten van het huidige teeltbeleid op bijv. de CO2 uitstoot.Zelf doen wij het wel eens, als aardigheid, tuinbonen, wat kool en sla, maar niet echt heel veel. Wij geven de meeste bodem, met de mest/compost en daarop de mulchlaag, in de winter ook in de kas rust.Maar wie weet, ga ik ooit nog eens een ouderwetse koude bak met éénruiters plaatsen.

Historie koude bak.

Uit studies is naar voren gekomen dat de eerste koude bakken waarschijnlijk in de 17e eeuw zijn ontstaan en daar naar alle waarschijnlijkheid ook al Weeuwenteelt werd beoefend.´ Broeikunst verstond men op dat moment ‘die konst of weetenschap in de tuinderij, om van vermeerderde warmte, in daar toe geschikte konstgebouwen.’ Over het ontstaan wordt opgemerkt: ‘Deeze konst schijnt bij de ouden onbekent geweest te zijn; het is een uitvinding van de voorgaande [zeventiende] eeuw, en nauwelijks zeedert hondert jaar begonnen [ca. 1670], gelijk men door de vergelijking der oude met de nieuwe schrijvens over de cultuur der planten genoegzaam afleiden kan; maar die men allengskens van tijd tot tijd merkelijk verbetert, en in deeze onze tijden genoegzaam in de top van volmaaktheid gebragt is

Bron: https://kasseninnederland.nl/wp-content/uploads/Kassenboek-web-02-Hoofdstuk-2.pdfEen prachtige (31pagina’s) tekst over kassen in de oudheid in Nederland.

Andere berichten lezen zie mijn Facebook pagina Lekker van Eigen Land