De Slimste Mees

Zonder stropdas beteken je niets, met een exemplaar van keel tot kruis zien ze je als een behoorlijk baasje, maar draag je knalgeel overhemd onder die das, dan  ben je pas echt hét mannetje. Althans, dat geldt voor meneer koolmees, niet die van de NS, maar dat kleurrijke vogeltje dat je het hele jaar rond je huis kunt tegenkomen.

Ook mevrouw koolmees (foto onder: rechts) heeft zwart op de borst, maar dat is meer een elegant sjaaltje. Haar ideale man heeft de grootste stropdas en het geelste overhemd. En als hij bij het zingen ook nog de laagste tonen weet te produceren, wordt ze helemaal week. Maar om verkeerslawaai te overstemmen zijn veel mannen juist hoger gaan zingen en nu voelen veel stoere mannen met een lage stem zich ongehoord….

‘s Winters schakelen koolmezen van een insectendieet om naar zaden en noten, hun snavels worden zwaarder en magen gespierder. Ze trekken dan rond in groepen,  medemezen die ze anders wegjagen worden nu getolereerd, zolang ze maar niet té dichtbij komen. Op de voedertafel kun je mooi de werking van de stropdashiërarchie zien. Let maar eens op wie het mannetje is die het eerst mag eten.

Maar net als in de mensenwereld kom je er niet met alleen een stropdas, mooi overhemd en een diep stemgeluid. Flexibiliteit is ook wel handig. Jonge koolmeesjes worden grootgebracht met de rupsen van de kleine wintervlinder. Door klimaatverandering pieken die eerder in het jaar dan voorheen. Sticht je koolmeesgezinnetje dan ook wat eerder, zou je denken. Maar daar hebben koolmezen een beetje moeite mee. Andere vogelsoorten zijn daar beter in. Bonte vliegenvangers, bijvoorbeeld,  komen vroeger terug uit Afrika en zitten al in de nestkast als de koolmees eindelijk zo ver is. Krijg zo’n vliegenvanger er dan maar weer eens uit…

Tenslotte, is de stoerste man ook de slimste mees? Mevrouw koolmees kiest de man met wie ze haar voortplanting het meest succesvol inschat. Maar vindt ze de stropdas of het overhemd van de buurman toch mooier of hoort ze die een toontje lager zingen dan  haar echtgenoot, dan  is de kans groot dat jongen die ze samen met hem groot brengt van de buurman zijn. Meneer kent dat risico en houdt haar voortdurend in de smiezen, maar kan niet overal tegelijk zijn. En vreemdgaan doen vogels vliegensvlug, dat is in een wip gebeurd. Dus tja, wie is hier de slimste mees?

Jaap Kranenborg