Biotopen op de stuwwallen in Nederland.

Flora en fauna op en rond de stuwwallen in Nederland.

In deze aflevering van Alles wat bloeit gaan we op pad met Stef van Walsum van Stichting Floron. Struinend over de Nijmeegse stuwwallen vertelt Stef je over de karakteristieke eikenbomen, waarom we de Romeinen dankbaar moeten zijn dat we in ons land de tamme kastanje kunnen vinden. We zoomen in op de hazelaar en hoe je de vrouwelijke bloeiwijze van de hazelaar kunt onderscheiden. Aan de voet van de Nijmeegse stuwwallen vind je moerassige gebiedjes, ook wel bronbossen genaamd, waar ook weer typische planten en bomen groeien, waaronder de zwarte els. Maar waarom heet hij nu de zwarte els? Wist je dat wanneer je de zwarte els ziet staan, je ook vaak de hopplant tegenkomt?

Geniet mee van de biotopen rondom de Nijmeegse stuwwallen.

Vorming van de Nederlandse stuwwallen.

Stuwwallen zijn ontstaan door de kracht en het gewicht van landijs tijdens de IJstijd, ongeveer 150.000 jaar geleden. Gedurende deze periode lag de zeespiegel laag en was de bodem het hele jaar door bevroren, met temperaturen die zelfs in de zomermaanden niet boven het vriespunt uitkwamen. Het landijs afkomstig uit Scandinavië drong door tot halverwege Nederland. De ijstongen drongen de rivierdalen binnen, waarbij ze vaak al eerder afgezette sedimenten, voornamelijk zand en grind, voor zich uit duwden. Dit proces leidde uiteindelijk tot de vorming van stuwwallen, waarbij de meeste ijstongen tot wel 100 meter dik waren. Nadat het landijs smolt, bleven de stuwwallen achter, terwijl het dal waar de ijstong ooit lag bekend staat als een glaciaal bekken of tongbekken. De grond van een stuwwal bestaat voornamelijk uit zand en grind, met soms klei.

In Nederland zijn verschillende stuwwallen te vinden, allemaal gevormd tijdens de Riss-ijstijd. De belangrijkste stuwwalcomplexen zijn de Utrechtse Heuvelrug, waar de hoogste punten de Grebbeberg met 52 meter en de Wageningse Berg met ongeveer 43 meter zijn, de Veluwe, en de stuwwallen in het Rijk van Nijmegen en Arnhem, die tot wel 100 meter hoog kunnen zijn.

Stuwwallen vormen unieke landschapskenmerken in Nederland en bieden verschillende biotopen en habitats voor een breed scala aan planten en dieren.

Bossen: Stuwwallen herbergen uitgestrekte bossen, waaronder gemengde bossen met eiken, beuken en berken. Deze bossen bieden onderdak aan diverse vogelsoorten zoals spechten, uilen en diverse zangvogels, evenals zoogdieren zoals vossen, dassen en boommarters.

Heidegebieden: Op sommige delen van stuwwallen zijn heidegebieden te vinden, waar typische heideplanten zoals struikheide, dopheide en veenbessen groeien. Deze gebieden zijn van vitaal belang voor verschillende insectensoorten, zoals vlinders en bijen, en herbergen ook reptielen zoals de levendbarende hagedis en de hazelworm.

Graslanden: Naast bossen en heidegebieden zijn er ook graslanden te vinden op stuwwallen, zowel natuurlijke graslanden als graslanden gebruikt voor landbouwdoeleinden. Deze gebieden zijn van cruciaal belang voor diverse planten- en diersoorten, waaronder verschillende soorten vlinders en vogels.

Bronbossen en beken: Aan de voet van stuwwallen zijn bronbossen en beken te vinden, die vochtige gebieden vormen rijk aan diverse plantensoorten zoals mossen, varens en zeldzame orchideeën. Deze gebieden bieden ook een thuis aan amfibieën zoals kikkers en salamanders, evenals insecten zoals libellen en waterjuffers.

Het gevarieerde landschap van stuwwallen draagt bij aan de biodiversiteit in Nederland, en het behoud en de bescherming ervan zijn dan ook van groot belang.

Wat heeft een stuwwal nu met tuinieren te maken?

Nederland telt grofweg vier verschillende soorten grond: zandgrond, kleigrond, zavelgrond en veengrond. En dan hebben we nog een klein gebied in Limburg met lössgrond. Elke bodemsoort vraagt om een andere aanpak. Hoe je tuin er ook uitziet, met veel gras of juist veel borders met planten, voor elke tuin geldt hetzelfde: de bodem is de basis voor elke mooie tuin.

Hoe kom je erachter wat voor type bodem je hebt in de tuin?

Om te ontdekken welke soort bodem jij hebt moet je op bodemonderzoek uit. Een deel daarvan kan je online proberen te ontdekken. Voor het echte speurwerk mag je met je handen in de aarde. (Of klei, of turf, of.. je snapt het idee ;) ).

Startpunt voor gezond tuinieren.

Wist je dat: De bodem de maag van de plant is, hieruit worden immers alle mineralen en sporenelementen onttrokken die leiden tot een smaakvolle oogst en evenwichtige groei en bijzondere bloei.
Maar hoe behandelen wij dit proces en investeer je wel genoeg in het bodemleven, en of bewerk je de bodem wel op de juiste manier. Hoe voedingsrijk is de bodem? - 'Heeft je plantje speciale voedingsstoffen nodig?', 'Vindt hij deze voedingsstoffen voldoende in dit type grond?'
Hoe vochtig is de bodem? - 'Houdt de bodem veel water vast?' en 'Heeft je plant een natte grond nodig of mag de grond best een beetje droog zijn?'
Hoe zuur is de bodem? - Wat is de pH-waarde waarbij jouw plantje het beste groeit? Hoe vast is de bodem (bodemdichtheid/structuur/textuur)? - 'Kunnen de wortels makkelijk door de bodem heen kruipen?', 'Wat voor soort wortels heeft mijn plant eigenlijk?'

De cirkel moet rond zijn voor een optimale oogst of meer tuinplezier, bodemleven, bodem, planten, gewas, beworteling.

Tussen deze stappen ben jij de tuinbaas, klinkt simpel maar we doen het veel te weinig.