Helleborus - Kerstroos (soort)

Het geslacht nieskruid (Helleborus) omvat 15 tot 22 soorten.
De Helleborus soorten zijn vaste winter- of lentebloeiende planten met vlezige wortels, soms rizomen.Het grootste deel van de Helleborus-rassen wordt samengebracht in de Helleborus Orientalis Groep.
Het zijn langlevende planten die tegen het einde van de winter een opvallende verschijning in de tuin worden. Dan richten ze namelijk hun stevige bloemstengels op met bovenaan clusters van schotelvormige bloemen, meestal hangend, in de mooiste kleurtonen gaande van groenwit over roze tot dieppaars, bijna zwart zelfs.
Zakken de temperaturen onder nul, dan zullen ook zij hun kopjes eventjes laten hangen. Geen paniek, nadien richten ze hun kopjes snel weer richting de winterzon.
De planten worden gemiddeld zo’n 40 cm hoog. Het blad mag er ook zijn. Stevig en lederachtig, fraai handvormig en met gezaagde rand.
Aan de rand van een groep houtige gewassen vinden de planten een ideale standplaats, waar ze ongestoord pollen kunnen vormen. Tegen de achtergrond van een muur en dan vooral aan de schaduwkant, komen de planten eveneens goed uit.
Het zijn ook snijbloemen. De bloemen zijn in de vaas langer houdbaar als u de stengels 2-3 cm insnijdt. Ze nemen dan meer water op.
De zaadjes hebben aan een zijde een mierenbroodje waaruit olie komt. De mieren zijn dol op deze olie en slepen hiervoor de zaden mee. Op deze manier vindt de verspreiding van de zaden plaats, soms vele meters ver van de moederplant.
Alle delen van de plant zijn zwak tot matig giftig, ook de zaden. Het aanwezige helleborine irriteert huid- en slijmvliezen. Reeds door onbeschermd met de zaden om te gaan kan de handhuid irritatie vertonen (gebruik handschoenen!).
Plantvoorschriften algemeen
Planttijd: in het najaar of in het voorjaar na de bloei. Liefst in halfschaduw.
Helleborus houdt van een vochtige, kalkrijke, goed gedraineerde, humusrijke grond. Bij te zware gronden kan het toevoegen van compost en grove dolomiet een zeer positief effect teweegbrengen. Ieder jaar een portie 'Helleborusmeststof' of kalkrijke minerale meststof in het voorjaar en najaar is aan te raden, bij het planten er ook steeds goed op letten de plant niet dieper te zetten dan hij in de pot zat, knop boven de grond laten ! Bij zeer lichte zandgronden kan Betoniet in de bodem ingewerkt worden en de bemesting opgevoerd worden tot 3-4 keer per jaar, een goede compostlaag en af en toe wat zeewierkalk verrichten ook wonderen
Droge, arme en zure grond moet vooral vermeden worden.
Liefst in groepjes van 3 of meer met 30cm tussenruimte.
De plant heeft 12-18 maand nodig om goed aan te slaan.
Denk goed na over de ideale positie, want Helleborussen houden er niet van dat ze verplant worden.
Onderhoud & vermeerderen
Na het planten:
Het volgende jaar, voor de bloemen verschijnen, is het raadzaam om het oude blad weg te knippen. Zo maakt men plaats voor de nieuwe bloem- en bladstengels, en voorkomt men aantasting door een zwarte schimmelziekte.
Of knip in het eerste jaar na aanplant de bloemstengels weg, zodat de plant alle energie kan stoppen in het ontwikkelen van een sterk wortelgestel.
Geef de plant voldoende compost en organische mest vlak voor de bloei.
 Zomer: verwijder uitgebloeide bloemen om te voorkomen dat de plant teveel energie verspilt in het maken van zaad, of dat moet de bedoeling zijn om ze later te zaaien .
December - Januari: verwijder bij de H. orientalis de oude bladeren, deze kunnen botritis veroorzaken. Deze bladeren niet op de composthoop doen.
H. orientalis verbergen hun bloemen een beetje, maar door alle oude bladeren te verwijderen als de bloeistengels verschijnen kunt u in alle schoonheid genieten.
 
Door volwassen planten te delen bekom je een identiek exemplaar als de ouderplant. Het tijdstip om te delen hangt van de soorten af. De Orientalis-hybriden kunnen best augustus/september gedeeld worden omdat dan de wortelgroei op gang komt. Soorten zoals  H. argutifolius, H. foetidus en H.lividus zijn zeer moeilijk te delen. Deze soorten zaaien zich echter makkelijk uit. Helleborus niger kan best in het voorjaar gedeeld worden. Dit geldt ook voor soorten zoals H. atrorubens, H. odorus. H. x nigercors deel je best begin herfst.
Ziekten
Schimmelziekten kunnen de bladeren aantasten, daarom wordt soms het blad in het najaar weggeknipt.
Planten die door de zwarte bladvlekkenziekte zijn aangetast, krijgen op de bladeren en de stengels zwartbruine vlekken. Later worden de knoppen zwart en sterven de bladeren af. Vernietig alle aangetaste delen en voorkom overbemesting en zure grond.

Helleborus orientalis
Een langlevende vaste plant met krachtige wortelstokken. Zeer winterhard en bladhoudend.
Het is een wispelturige, soms moeilijke plant. 
De standplaats en de bodem spelen een belangrijke rol bij het opkweken.
De grote lansvormige leerachtige blaadjes zijn aan de voet gedeeld in zeven of meerdere segmenten die meestal enkel aan de top getand zijn.
Bloeien van januari tot en met april met maroonrode komvormige bloemen met goudgele meeldraden. De planten kunnen een hoogte bereiken van 15-20 tot 40cm met bloem. Polvormend, langzaam groeiend en giftig.
 
Helleborus foetidus
Wordt ook wel stinkend nieskruid genoemd.
Is een groenblijvende vaste plant met een mooie polvormende habitus en donkergroene, diep ingesneden, langwerpige bladeren met een gezaagde rand.
Bloeit van januari tot en met april met Groengele, tot lichtgroene knikkende bloemen met een diameter van ca 2,5 cm, deze bloemen hebben enkel kelkblaadjes en geen kroonbladeren, staan gegroepeerd in trossen, soms is een lichtpaarse tint aan de rand van de bloem. De planten met bloem bereiken een hoogte van 50 cm