Zandhagedis

De zandhagedis is een vrij robuust gebouwde hagedis. Zeer opvallend zijn de groene flanken van de mannetjes in het voorjaar.

Zandhagedissen leven in droge gebieden zoals heiden, spoorbermen, bosranden en duinen. Voorwaarde is dat er los zand aanwezig is waarin de vrouwtjes hun eieren leggen. Ze houden zich vaak op rond vegetatieovergangen waar ze kunnen zonnen maar ook snel in de dekking kunnen vluchten.

De zandhagedis is alleen bij zonnig weer actief. Hij is dan erg vraatzuchtig en jaagt op alles wat beweegt, zolang het maar in zijn bek past. Zijn voedsel bestaat uit insecten en andere kleine ongewervelden. Als de temperatuur midden op de dag te veel oploopt, trekt de zandhagedis zich terug in zijn hol.

De periode na de zomerzonnewende is de geboortetijd van zandhagedissen. De piek ligt in de tweede helft van augustus. Een prima tijd dus om uit te kijken naar jonge zandhagedissen. Kort na de winterslaap hebben hun ouders gepaard en een week of zes later zetten de vrouwtjes hun eieren af in zelf gegraven holletjes op kale, zanderige plekken in de hei of aan droge, zonnige bosranden of in de duinen, tussen het duindoornstruweel.

De zandhagedis doet het in zijn specifieke leefomgeving redelijk goed. Na een grote achteruitgang vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw is er de laatste decennia een toename van het aantal dieren waar te nemen. Buiten de bekende kerngebieden breidt de soort zich echter niet uit. Nederland is een versnipperd land geworden. Wegen, woonwijken en industriegebieden verhinderen dat de zandhagedis nieuwe gebieden koloniseert. En daarin zit de bedreiging. Als populaties niet in staat zijn zich onderling genetisch te verversen dreigt op de lange termijn inteelt waardoor de populaties uitsterven.
Daarom zijn verbindingen tussen de verschillende leefgebieden noodzakelijk zodat de dieren kunnen migreren. Maar daarmee zijn we er nog niet, ook de leefgebieden zelf moeten worden beheerd op een manier die de kwaliteit voor de hagedissen garandeert.