Herstel het groene hart van Nederland: plant je eigen 'Streetwood

Plant je eigen 'streetwood'

Een klimaatbestendig landschap is goed mogelijk, zegt Daan Bleichrodt (projectleider tiny forest). Maak van je straat een ecosysteem; die betegelde tuin kan veel groener zijn.

Nederland zou ooit bekend hebben gestaan als 'houtland'. Houtland verwees naar de uitgestrekte (oer)bossen die duizenden jaren geleden ons landschap domineerden. Tegenwoordig zouden we misschien beter 'weiland' kunnen heten, want deze beslaan nu 50 procent van ons landoppervlak. Met 9 procent bos bungelen we onderaan in Europa, terwijl bossen zorgen voor meer neerslag, beter bestand zijn tegen droogte, verkoeling bieden op warme dagen en veel biodiversiteit herbergen.

Zo'n vijftienduizend jaar geleden lag Nederland nog onder een dikke deken van sneeuw en ijs. Binnen een paar duizend jaar smolten deze ijskappen en maakten plaats voor een wijdvertakte rivierdelta, moerassen en reusachtige bossen, die met driehonderd meter per jaar vanaf de Balkan en het Middellandse Zeegebied onze kant op migreerden. Achtduizend jaar geleden was dit bos zo groot dat een eekhoorn - in theorie - van Maastricht naar Lauwersoog kon klimmen zonder de grond te raken.

Is het verdwenen bos dan voor altijd verloren? Niet per se. Het goede nieuws is dat bos zich vrij gemakkelijk kan herstellen, omdat het nog altijd veel regent in Nederland. Sterker nog, als we morgen zouden stoppen met het onderhouden van onze tuinen, weilanden, steden en dorpen, dan is Nederland over honderd jaar gewoon weer een bos, waar eekhoorns weer naar hartenlust kunnen klimmen. Maar helaas doen we het tegenovergestelde. In onze tuinen en in de openbare ruimte groeien steeds minder bomen en ligt er steeds meer steen.

Ieder jaar laten bomen hun bladeren vallen en voeden daarmee de grond. Wormen, schimmels en andere bodembewoners graven gangen en verwerken het gevallen blad tot humus. Hoe meer humus en dode plantenresten een bodem bevat, hoe meer water deze kan vasthouden. Hierdoor zijn bossen met een rijke humuslaag ook beter bestand tegen grote droogte, omdat ze water langer vasthouden.

Bomen houden niet alleen beter regenwater vast, ze zorgen zelfs voor meer regen. De Braziliaanse onderzoeker Nobre ontdekte dat bossen hun eigen regenwolken creëren. De lucht boven bossen zit vol met sporen, pollen, schimmels en andere micro-organismen. Juist deze microscopische deeltjes zijn cruciaal voor de levenscyclus van het bos, omdat de damp van de bomen condenseert rond deze microscopische deeltjes, waardoor wolken ontstaan die uiteindelijk stortbuien veroorzaken. Dit proces is uniek voor bossen; oceanen creëren bijvoorbeeld zelden zware wolken, omdat zeelucht niet zo rijk is aan plantaardig leven. Waterdamp die opstijgt uit steden vermengt zich met fijnstof en vervuiling. Deze damp blijft vaak hangen als nevel, omdat de druppels niet zwaar genoeg worden.

Iedereen die weleens in de schaduw van een boom heeft gezeten op een warme dag, kent de verkoelende werking. Onderzoekers van Wageningen University and Research ontdekten dat de bodemtemperatuur in 'tiny forests' (kleine stadbossen) tot 20 graden koeler is op een zomerse dag dan de naastgelegen straat.

Gemeenten, provincies en het rijk hebben een grote opgave om de komende jaren meer bos in Nederland te planten, maar ook tuineigenaren, buurtbewoners, bedrijven en scholen kunnen samen al veel doen. Ruim 100 tuineigenaren hebben de laatste jaren een eigen mini-bos geplant, zo groot als een tennisbaan.

Maar ook met minder ruimte kun je aan de slag. Plant bijvoorbeeld samen met je buurt een 'streetwood'. Als iedereen in jouw straat een (kleine) boom en een paar struiken plant in de eigen tuin, maak je binnen 10 jaar van jouw straat een heus ecosysteem, dat de omgeving verkoelt, meer biodiversiteit herbergt en ook beter bestand is tegen droogte, waardoor je ook minder hoeft te sproeien.

Bron/auteur: Daan Bleichrodt is projectleider tiny forest (IVN Natureducatie).